Wie betrokken is bij graafwerken weet dat het gebruik van zware machines risico’s inhoudt en dat het grote aandacht vereist. In België is er de afgelopen jaren veel actie ondernomen om inzicht te krijgen in de kabels en leidingen in onze ondergrond en zo graafschade te beperken.
Als we teruggaan in de tijd
20 jaar geleden werd België opgeschrikt door een grote ramp in Gellingen. Door werken in de buurt van een gasleiding kwamen 24 mensen om het leven. Die gigantische menselijke tol zette de overheid ertoe aan alles in het werk te stellen zodat zo’n ramp nooit opnieuw zou kunnen plaatsvinden. Tot dan gebruikten nutsbedrijven eigen kaarten (al dan niet digitaal) bij graafwerken. Er was er geen overzicht beschikbaar van alle ondergrondse kabels, leidingen, technische kokers … Om die gegevens gemakkelijk te kunnen delen, werd voor nutsbeheerders in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Waalse Gewest en op federaal niveau voor de eigenaren en operatoren van transportleidingen (gegroepeerd onder de vzw FETRAPI) het Kabel- en Leidinginformatiemeldpunt (KLIM)in het leven geroepen.
Vlaanderen ontwikkelde het Kabel- en Leidinginformatieplatform (KLIP). Alle nutsbeheerders en alle uitvoerders van grondwerken op het Vlaamse grondgebied zijn wettelijk verplicht er gebruik van te maken. Het KLIP en het KLIM werken als een digitale brievenbus tussen uitvoerders van grondwerken en kabel- en leidingbeheerders. Wie plannen van de ondergrond nodig heeft, dient daarvoor een aanvraag in. De nutsbeheerders sturen hun kaarten door en kunnen ter plaatse komen tijdens de werken. Aanvragers van plannen krijgen alle informatie via één kanaal. Door die gecentraliseerde uitwisseling van gegevens kunnen de werken in de ondergrond beter gecoördineerd worden en, wat nog belangrijker is, veiliger verlopen!
In 2016 werd het KLIP volledig gedigitaliseerd en sindsdien worden de plannen uitgewisseld op een uniforme manier. Daarvoor werd het datamodel Informatiemodel Kabels en Leidingen (IMKL) ontwikkeld. Het datamodel vormt een standaardtaal die door alle partijen op dezelfde manier geïnterpreteerd wordt. Het IMKL is gebaseerd op de Europese standaard 'Inspire Utility Theme’ (INSPIRE US 3.0), aangevuld met specifieke elementen die van belang zijn om graafschade te beperken.
Op vandaag zien we een nieuwe evolutie
De huidige versie van de IMKL-standaard (IMKL 2.3) is al sinds 2017 in gebruik. Intussen zijn er nieuwe behoeften ontstaan en technologische ontwikkelingen geweest die een herziening noodzakelijk maken:
- wijzigingen in de richtlijn Infrastructure for Spatial Information in the European Community Utility Services (INSPIRE US);
- meer nadruk van de Vlaamse overheid op Open Standaarden voor Linkende Organisaties (OSLO);
- de ontwikkeling van de Open Geospatial Consortium (OGC)-standaard MUDDI: Model for Underground Data Definition and Integration;
- de noodzakelijke overstap naar het Lambert 2008-coördinatenstelsel;
- gewenste vereenvoudigingen in het huidige model.
Daarom is in 2023 in samenwerking met Digitaal Vlaanderen een OSLO-procedure opgestart om het datamodel toekomstbestendiger te maken. Tezelfdertijd was er vraag naar samenwerking vanuit het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest (Paradigm & Bruxelles Mobilité) en het Waalse Gewest (SPW Mobilité & Infrastructure) om de wettelijke verplichting van vectoriële gegevensuitwisseling rond ondergrondse kabels en leidingen, te ondersteunen met IMKL.
De gewesten hebben de handen ineengeslagen om een vernieuwde versie te ontwikkelen: IMKL 3.0.
Die samenwerking heeft ervoor gezorgd dat het IMKL genomineerd is voor erkenning als inter-federale standaard, door het Inter-Communautair Overleg e-Government (ICEG). We werken ook aan een samenwerkingsovereenkomst voor het gezamenlijke onderhoud en beheer van het datamodel. Daarom zetten we een structuur op waarin alle bevoegde partijen vertegenwoordigd zijn:
- de Vlaamse overheid;
- het Waalse Gewest;
- het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest;
- het KLIM als vertegenwoordiger van de FOD Economie.
Een blijvende impact
Door over de taalgrenzen heen onze krachten te bundelen, doen we er alles aan om rampen in de toekomst te vermijden. Dat die inspanningen lonen, zien we in de jaarlijkse stijging van het aantal planaanvragen. Met een recordaantal van 283.229 planaanvragen in KLIP in 2023 merken we duidelijk de toenemende aandacht voor veiligheidsbepalingen. Het KLIM, dat in 2023 882.430 planaanvragen ontving, speelt daarin een cruciale rol op federaal niveau en binnen het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Waalse Gewest.
De samenwerking rond IMKL 3.0 is een nieuwe stap voorwaarts voor iedereen die betrokken is bij de uitvoering van graafwerken. De invoering van het nieuwe datamodel zal het delen en raadplegen van informatie over ondergrondse kabels en leidingen in heel België makkelijker maken. Op die manier zal ook de kans op gevaarlijke situaties verder verkleinen.
